Waar ik bang voor was, en het tegengestelde gebeurde

We gaan allemaal dood. Ik geloof dat niemand van ons op zijn sterfbed spijt wil hebben van dingen die we niet gezegd of gedaan hebben. Van spijt naar voldoening. Ik liep in de natuur en steeds plopte er iets op: dat ik eigen mijn reis van angst naar liefde bij het afscheid, door moet geven zodat anderen dit ook kunnen ervaren. Zo kwam daar ook de naam Afgerond Afscheid en mijn logo van de ronde cirkel naar boven. Nieuwsgierig naar de aanloop daar naartoe?

Mijn verhaal

Verlies, rouw en afscheid nemen is deel van mijn leven. In mijn jeugd de scheiding van mijn ouders, verhuizingen, wisselingen van school, breuk in relaties, en diverse mensen die me zijn ontvallen - waaronder mijn beide ouders. Elk overlijden was anders: plotseling, met een kort of lang ziekbed, euthanasie, suïcide, jonge mensen en mensen met een mooi lang leven achter zich.  

Van de verlieservaringen heb ik een hoop geleerd. Terugkijkend zie ik dat ik dingen soms anders had willen doen: meer bewust rituelen gebruiken en afscheid nemen, meer stilstaan en de tijd nemen. Er is niet 1 goede manier, weet ik nu. Elke keer leer ik een beetje meer en kan ik het een beetje bewuster doen. Er was verdriet. En steeds weer voelde ik veel dankbaarheid voor wat er was.  En zo bijzonder (en misschien gek voor sommigen), ik voel deze dierbare overledenen dichterbij dan ooit.

Angst en shock

Er gebeurde namelijk iets bijzonders in 2007. Mijn vader kreeg een herseninfarct en lag 12 dagen in coma. Na jarenlang geen contact was onze band erg broos, we waren net aan het opbouwen en elkaar weer aan het leren kennen. Tijdens die jaren van afstand was ik bang dat zou gebeuren waar Herman van Veen over zong over de rouwenvelop die op de mat belandt… “je hebt zo vaak gedacht, waarom bel ik hem niet op…” en dat ik alleen maar boosheid, schuldgevoel en wrok zou voelen.

In de jaren ervoor ben ik de diepte in gedoken in mezelf om te ontdekken wie ik was geworden en waarom ik deed wat ik deed. Grote mond, stoer, weglopen maar van binnen een meisje dat een knuffel wilde. Deze trajecten hebben ruimte gegeven aan mijn boosheid en mijn angst, waardoor ik weer ruimte in mijn hart had voor liefde. Ik besefte dat ik ook een rol had in het contact naar hem toe. Dat ik hem zo had gemist al die jaren, en dat ik het gesprek wilde aangaan over hoe ik hem gemist had en hoe belangrijk hij voor me was.

Ik heb het niet gedurfd. Ik was te bang voor zijn reactie. En nu was het goed. Ik hoefde geen ‘sorry’ meer te horen. Ik wilde gewoon contact over ‘fijn dat je er weer bent’. Ik durfde het niet direct tegen hem te zeggen, wel heb ik hem na een etentje gemaild ‘wat ben ik trots dat jij mijn vader bent, en wat lijken we op elkaar’. En hij reageerde binnen 2 minuten dat hij zo blij was met mijn mailtje en dat hij hetzelfde vond. Een onbeholpen vader en dochter die niet wisten hoe elkaar te vertellen hoeveel ze van elkaar hielden.

Dichterbij dan ooit

Een live moment om dit tegen elkaar te zeggen is nooit gekomen. Plots viel hij neer en is niet meer bijgekomen. De gedachte ‘Ik kreeg net eindelijk mijn vader weer een beetje terug’ schoot door mijn hoofd. 12 dagen lang leefde ik in een bubbel, heb ik oude liedjes van Conny van den Bos en Charles Aznavour meegezongen met de cassette-recorder. Terwijl ik hem aaide, zijn hand vasthield, iets wat ik me niet kan herinneren ooit gedaan te hebben bij hem.. het ging vanzelf. Ik zei wat ik nog wilde vertellen. Ik stelde vragen. Hij gaf geen antwoord, maar ik wist dat hij het hoorde. Nog nooit had ik zo dichtbij contact met hem ervaren. Het was goed zo. (en later leerde ik dat het gehoor het langste actieve zintuig is, dus nu weet ik het zeker!)

Dit gevoel van nabijheid is niet meer weggegaan. Nadat hij overleden was, reed ik in zijn gele Renault Kangoo en zong Bløf op de radio “Dichterbij dan ooit”. Zo was het. En zo is het nog steeds. Ik heb toen de wens uitgesproken dat mijn moeder net zo in mijn hart zou leven als mijn vader. Pas jaren later na een lang ziekteproces met ups en downs overleed ze. En ook haar ervaar ik zo dichtbij. Het is goed zo.  

Mijn les

Wat ik hiervan meeneem: Het is zo belangrijk om te beseffen dat we sommige dingen niet kunnen veranderen. Ze hebben een bedoeling. Het is zo essentieel om goed afscheid te nemen. De tijd te nemen. Alles te zeggen hardop of in stilte tegen elkaar. Alles te doen of te laten wat passend is. Zodat degene die gaat, echt weet dat hij of zij kan gaan. En dat degenen die blijven, met gerust hart verder kunnen.

Het is zo belangrijk om het verlies te nemen, en te rouwen. Alleen dan komt er uiteindelijk weer ruimte. Ruimte om weer blij te zijn, dankbaar, te beseffen wat de donkere tijd je heeft geleerd, weer levenslust te voelen in elke vezel van je lijf. Ik zag dat ik daar soms te snel in was. En dat de boemerang ook bij mij soms – BAM! - nog terugkomt in mijn gezicht. I take my time.

Hoe helpt dit jou

Ondertussen weet ik dat het leven flinke dalen kan hebben, en ook mooie pieken. En heb ik leren omgaan met de diversiteit van lastige emoties zoals angst, boosheid, paniek, schuld, oordeel, en ook blijheid en genieten. En als ik uitglij dan ik ben me ervan bewust. Ik blijf elke dag ontdekken hoe ik deze kennis en lessen toepas in mijn eigen leven. En neem ze mee in mijn werk als Stervensgoed Levenseinde Doula: het bijstaan van degene die de terminale diagnose heeft gekregen, en zeker ook de naaste dierbaren. Vanaf het moment van diagnose neem ik je bij de hand – daar waar jullie me nodig hebben: met online tools die ik zelf gebruik bij mijn begeleiding, of als je meer begeleiding nodig hebt, dan spreken we live af.

Hoe neem je afscheid in je eentje?

Zoek je naar een manier om afgerond afscheid te nemen, en weet je niet hoe je de ander erin kan betrekken? Omdat het niet lukt, of je niet durft. De ander voor je gevoel niet wil, of dat je jullie steeds dezelfde riedeltjes hoort zeggen.

Ik kan je helpen om voor jezelf dit een plekje te geven. In mijn handleiding "5 stappen naar een Afgerond Afscheid in je eentje" geef ik je een combinatie van praktische tools, reflectieve oefeningen en ruimte voor emotionele verwerking. Ik focus op eenvoudige, laagdrempelige stappen die breed toepasbaar zijn. Zodat je er meteen mee aan de slag kunt op de momenten die jou passen. Meer weten? Klik op de link hieronder: